توصیه های انبارداری موتورهای الکتریکی
انبارداری بخش مجهول و غیر مهم در صنعت می باشد که عموما با قراردادن وسیله ای در جایی و نظارت بر ورود و خروج آن خلاصه می گردد، برخی از اقلام صنعتی به وضوح به نگهداری، توجه به شرایط محیطی و نیز اقدامات حین انبارداری نیازمندند که عموما متاسفانه موتورهای الکتریکی جزو این تجهیزات نمی باشند.
اما موتورهای الکتریکی برخلاف ظاهر سخت و سرد و محکم خود در مقابل رطوبت،لرزش، دما و ایستایی و سکون آسیب پذیر می باشند. توصیه های اعلامی زیر را شرکت زیمنس ارایه نموده است که با توجه به اهمیت فرآیند انبارداری الکتروموتورها ترجمه و در اختیار دوستان قرار داده شده است.
فهرست:
مقدمه
نگهداری در فضای بسته ( تا ۵ سال )
- کنترل کامل بر شرایط آب و هوایی
- کنترل نسبی بر شرایط آب و هوایی
نگهداری در فضای باز ( تا ۵ سال )
- آب و هوای خشک
- آب و هوای مرطوب
- آب و هوای نمکی و صنعتی
آماده سازی برای انبارداری
سرویس و تعمیرات در طول انبارداری
آماده سازی برای نصب
مقدمه
هدف از این دستورالعمل نگهداری آسان و قابل اجرا موتورهای الکتریکی توسط مخاطبین، مصرف کنندگان و صاحبین می باشد.
توجه به این نکته مهم است که در عمل موتورها الزاما فقط در زمان انبارداری طولانی مدت نیازمند نگهداری نیستند بلکه در موارد زیر نیز باید این اصول رعایت گردند:
- موتورالکتریکی به محل استفاده منتقل شده است اما ۳۰ روز یا بیشتر برای نصب منتظر مانده است یا خواهد ماند.
یا
- الکتروموتور نصب شده است اما راه اندازی آن برای ۳۰ روز یا بیشتر به تعویق افتاده است.
یا
- بین هربار کارکرد معمول موتورالکتریکی ۳۰ روز یا بیشتر فاصله زمانی وجود دارد.
یا
- کارخانه یا تجهیز خوابیده است و فعال نیست.
انبار در فضای بسته ( تا پنج سال )
کنترل کامل بر شرایط آب و هوایی
نیازها:
دمای سرتاسر انبار به صورت یکتواخت و مابین ۴٫۵ درجه سانتیگراد تا ۶۰ درجه سانتیگراد قرار داشته باشد و حداقل ۵٫۵ درجه بالاتر از نقطه شبنم زنی حفظ گردد. رطوبت ۵۰% یا کمتر، گرد و خاک معمولی بدون ابر غبارآلود و نیز محیط عاری از لرزش باشد.
کنترل نسبی بر شرایط آب و هوایی
نیازها:
اتاق انتخاب شده حتی الامکان باید تمیز و خشک و عاری از لرزش باشد.
اگر دمای محیط از ۶۰ درجه سانتیگراد بیشتر شد، شرایط محیط و ساختار آن همچنان به صورت فضای پوشیده حفظ گردد اما آن هوا باید تهویه گردد، ( یعنی بعنوان مثال با باز گذاشتن در و پنجره ها شرایط حفاظت نباید تغییر کند بلکه سیستم تهویه به کار گرفته شود . ) اگر دمای محیط به پایین تر از ۴٫۵ درجه برسد در صورتیکه موتور به هیتر ( گرمکن ) داخلی مجهز باشد باید آنرا فعال نمود.ساختار انبار باید از موتورها در مقابل وزش باد شدید و برخورد اجسام به پرواز درآمده حفاظت نماید.
اگر موتور را بتوان حرکت داد، پیشنهاد می شود که آنرا با پوشش پلاستیکی شفاف و ضخیمی پوشانده شود. قبل از پوشاندن موتور با کیسه پلاستیکی باید یک نشان دهنده نمناکی و رطوبت محیط بر روی بدنه موتور نصب گردد و چند بسته ژل سلیکونی نیز در اطراف موتور داخل پوشش پلاستیکی قرارداده شود. زمانیکه نشان دهنده نم و رطوبت با تغییر رنگ خود عدم کارایی بسته های خشک کننده را نشان داد، باید آن بسته تعویض گردد ضمناَ از قرار دادن این بسته های رطوبت گیر بر روی المان های گرم کن خودداری گردد.
اگر موتور را نتوان برای استفاده موثر از بسته های رطوبت گیر بسته بندی کرد و یا رطوبت بیش از ۵۰% باشد و یا شرایط آب و هوایی روزانه بسیار متغییر باشد باید هیتر داخلی الکتروموتور روشن گردند ( برقدرا شود )، هیترها برای رساندن دمای سیم پیچ ها بین ۵٫۵ تا ۸ درجه سانتیگراد در داخل موتور تعبیه شده اند. این تجهیز از میعان رطوبت در سیم پیچ ها جلوگیری می کند. اگر موتور به هیتر تجهیز نشده بود باید با سازنده موتور برای انتخاب سایز صحیح هیتر بیرونی مشورت نمود.
نگهداری در فضای باز ( تا ۵ سال )
آب و هوای خشک
به آب و هموایی با شرایط زیر می گویند:
غبار، گرد و خاک، گرمای خورشید و بارش برف و باران به صورت گه گاهی
نیازها
- اگر دمای محیط از ۶۰ درجه سانتیگراد بیشتر شد، شرایط محیط و ساختار آن همچنان به صورت فضای پوشیده حفظ گردد اما تهویه گردد، اگر دمای محیط به پایین تر از ۴٫۵ درجه برسد در صورتیکه موتور به هیتر داخلی مجهز باشد باید آنرا فعال نمود.جهت ایمن ماندن موتورالکتریکی از گرد و خاک، کثیفی و اجسام بیرونی آنرا به صورت کامل می پوشانیم. در برخی موارد نیاز به استفاده از پوشش ضد آب بر روی الکتروموتور نیز می باشد.
- بعد از آنکه موتور به روش فوق پوشانده و محفوظ شد، سقف و یا سایه بانی برای آن تعبیه می گردد تا آنرا از بارش های برف و باران و یا تابش مستقیم خورشید محافظت نماید.
- اگر موتور را بتوان حرکت داد، پیشنهاد می شود که آنرا با پوشش پلاستیکی شفاف و ضخیمی پوشانده شود. قبل از پوشاندن موتور با کیسه پلاستیکی باید یک نشان دهنده نمناکی و رطوبت محیط بر روی بدنه موتور نصب گردد و چند بسته ژل سلیکونی نیز در اطراف موتور داخل پوشش پلاستیکی قرارداده شود. زمانیکه نشان دهنده نم و رطوبت با تغییر رنگ خود عدم کارایی بسته های خشک کننده را نشان داد، باید آن بسته تعویض گردد ضمناَ از قرار دادن این بسته های رطوبت گیر بر روی المان های گرم کن خودداری گردد.
- اگر موتور را نتوان برای استفاده موثر از بسته های رطوبت گیر بسته بندی کرد و یا رطوبت بیش از ۵۰% باشد و یا شرایط آب و هوایی روزانه بسیار متغییر باشد باید هیتر داخلی الکتروموتور روشن گردند ( برقدرا شود )، هیترها برای رساندن دمای سیم پیچ ها بین ۵٫۵ تا ۸ درجه سانتیگراد در داخل موتور تعبیه شده اند. این تجهیز از میعان رطوبت در سیم پیچ ها جلوگیری می کند. اگر موتور به هیتر تجهیز نشده بود باید با سازنده موتور برای انتخاب سایز صحیح هیتر بیرونی مشورت نمود.
آب و هوای مرطوب ( محیط غیر صنعتی )
به آب و هوایی با شرایط زیر می گویند:
غبار، باران، برف، رویش قارچ و کپک
نیازها:
- اگر دمای محیط از ۶۰ درجه سانتیگراد بیشتر شد، شرایط محیط و ساختار آن همچنان به صورت فضای پوشیده حفظ گردد اما تهویه گردد، اگر دمای محیط به پایین تر از ۴٫۵ درجه برسد در صورتیکه موتور به هیتر داخلی مجهز باشد باید آنرا فعال نمود. جهت ایمن ماندن موتورالکتریکی از گرد و خاک، کثیفی و اجسام بیرونی باید آنرا به صورت کامل پوشاند. در برخی موارد نیاز به استفاده از پوشش ضد آب بر روی الکتروموتور نیز می باشد.
- بعد از آنکه موتور به روش فوق پوشیده شد، سقف و یا سایه بانی برای آن تعبیه می گردد تا آنرا از بارش های برف و باران و یا تابش مستقیم خورشید محافظت نماید.
- اگر موتور را بتوان حرکت داد، پیشنهاد می شود با پوشش پلاستیکی شفاف و ضخیم پوشانده شود. قبل پوشاندن موتور با کیسه پلاستیکی باید یک نشان دهنده نمناکی محیط بر روی بدنه موتور نصب گردد و چند بسته ژل سلیکونی نیز در اطراف موتور داخل پوشش پلاستیکی قرارداده شود. زمانیکه نشان دهنده نم و رطوبت با تغییر رنگ خود عدم کارایی بسته های خشک کننده را نشان داد، آن بسته باید تعویض گردد ضمناَ از قرار دادن این بسته بر روی المان های گرم کن خودداری گردد.
- اگر موتور را نتوان برای استفاده موثر از بسته های رطوبت گیر بسته بندی کرد و یا رطوبت بیش از ۵۰% باشد و یا شرایط آب و هوایی روزانه بسیار متغییرباشد باید هیتر داخلی الکتروموتور روشن گردند ( برق درا شوند )، هیترها برای رساندن دمای سیم پیچ ها بین ۵٫۵ تا ۸ درجه سانتیگراد در داخل موتور تعبیه شده اند. این تجهیز از میعان رطوبت در سیم پیچ ها جلوگیری می کند. اگر موتور به هیتر تجهیز نشده بود باید با سازنده موتور برای انتخاب سایز صحیح هیتر بیرونی مشورت نمود.
آب و هوای نمکی و صنعتی
به آب و هوایی با شرایط زیر می گویند:
رطوبت مخلوط با نمک و دیگر آلاینده های شیمیایی، باران های نمکی، رویش قارچ، دود و دوده.
نیازها:
- اگر دمای محیط از ۶۰ درجه سانتیگراد بیشتر شد، شرایط محیط و ساختار آن همچنان به صورت فضای پوشیده حفظ گردد اما تهویه گردد، اگر دمای محیط به پایین تر از ۴٫۵ درجه برسد در صورتیکه موتور به هیتر داخلی مجهز باشد باید آنرا فعال نمود. جهت ایمن ماندن موتورالکتریکی از گرد و خاک، کثیفی و اجسام بیرونی باید آنرا به صورت کامل پوشانید. . در برخی موارد نیاز به استفاده از پوشش ضد آب بر روی الکتروموتور نیز می باشد.
- بعد از آنکه موتور به روش فوق پوشیده شد، سقف و یا سایه بانی برای آن تعبیه می گردد تا آنرا از بارش های برف و باران و یا تابش مستقیم خورشید محافظت نماید.
- اگر موتور را بتوان حرکت داد، پیشنهاد می شود با پوشش پلاستیکی شفاف و ضخیم پوشانده شود. قبل پوشاندن موتور با کیسه پلاستیکی باید یک نشان دهنده نمناکی محیط بر روی بدنه موتور نصب گردد و چند بسته ژل سلیکونی نیز در اطراف موتور داخل پوشش پلاستیکی قرارداده شود. زمانیکه نشان دهنده نم و رطوبت با تغییر رنگ خود عدم کارایی بسته های خشک کننده را نشان داد، آن بسته باید تعویض گردد ضمناَ از قرار دادن این بسته بر روی المان های گرم کن خودداری گردد.
- اگر موتور را نتوان برای استفاده موثر از بسته های رطوبت گیر بسته بندی کرد و یا رطوبت بیش از ۵۰% باشد و یا شرایط آب و هوایی روزانه بسیار متغییر نماید باید هیتر داخلی الکتروموتور روشن گردند ( برق درا شوند )، هیترها برای رساندن دمای سیم پیچ ها بین ۵٫۵ تا ۸ درجه سانتیگراد در داخل موتور تعبیه شده اند. این تجهیز از میعان رطوبت در سیم پیچ ها جلوگیری می کند. اگر موتور به هیتر تجهیز نشده بود باید با سازنده موتور برای انتخاب سایز صحیح هیتر بیرونی مشورت نمود.
آماده سازی های پیش از انبارداری
توجه : رطوبت می تواند به سیم پیچ ها آسیب برساند.
از موتور در مقابل رطوبت محافطت نمایید.
یاتاقان ها و بیرینگ های پددار
موتورهایی با چنین بیرینگ هایی بدون روغن ارسال می گردند. لایه نازکی از روغن ضد زنگ در هنگام تست موتور در کارخانه بر روی بیرینگ در هنگام ارسال بجا مانده است.، اما این مقدار نمی تواند برای مدت ۳۰ روز و بیشتر حفاظت مناسب را فراهم آورد. بنابراین ، برای انبار موتور بیش از ۳۰ روز می بایستی که بیرینگ ها به صورت کامل با روغن ضد زنگ توربین با ویسکازیته مناسب پر شوند.
قفل روی شفت موتورها را برای چرخاندن شفت آنها باید برداشت. اگر سیستم یدکی شارژ روانکاری بر روی موتور مخصوص هنگام انبارداری وجود داشت احتیاجی به برداشتن قفل روی شفت نیست.
بیرینگ های ضداصطکاک با روانکاری روغن و بیرینگ های کینگزبری
هیچ روغن روانکاری با موتورهای دارای این نوع بیرینگ ها در هنگام انتقال و حمل همراه نمی شود.
موتورهای عمود نصب دارای این نوع بیرینگ با سرعت ۱۵۰۰ دور بر دقیقه و یا کمتر به صورتی طراحی شده اند که بیرینگ کاملا با روانکار مناسب باید پوشانده شود. برای حفاظت از موتور در هنگام انبار کردن آنها، باید بیرینگ ها تا مقدار لازم برای راه اندازی با روغن توربین ضد زنگ با ویسکازیته مناسب پر شوند.
موتورهای عمود نصب دارای بیرینگ های ضد اصطکاک برای سرعت ۳۰۰۰ دور بر دقیقه با سوراخ هایی بالاتر از سطح روغن راه اندازی و کارکرد موتور طراحی می گردند. لایه ای از روغن ضد زنگ بیرینگ را در طول حمل و نقل محافظت می نماید. اگر موتور در طول مدت انبارداری، راه اندازی دوره ای می گردد باید به مقدار لازم برای راه اندازی از روانکاری پر گردد. اگر موتور در حین انبارداری راه اندازی دوره ای نمی گردد می توان پیاده سازی آن برای پوشانیدن روغن روانکاری فطعات داخلی را به تاخیر انداخت و تا زمان بهره برداری آنرا انبار نمود.
بیرینگ های ضد اصطکاک گریس خور
بال بیرینگ های ( بیرینگهای ساچمه ای – بلبرینگ ) و رولربیرینگ ها ( بیرینگ های غلطکی ) گریس خور با مقدار مناسبی گریس از کارخانه ارسال می گردند و اگر زمان حمل کمتر از ۳۰ روز باشد احتیاجی به اقدام خاصی نیست.
اگر زمان حمل بیش از ۳۰ روز گردد باید مقداری گریس به بیرینگ ها اضافه گردد، با توجه به پلاک روانکاری موتور باید از همان گریس استفاده شده توسط سازنده موتور استفاده نمود و یا گریسی سازگار با آن را بکار بست.
بیرینگ های ضد اصطکاک روانکاری شونده با هوای فشرده روغنی
بیرینگ هایی با این نوع سیستم روانکاری به توجه خاص احتیاج دارند. به برچسب نصب شده بر روی موتور توجه فرمایید و آنرا با دقت خوانده و اعمال نمایید.
اگر برچسب روی موتور اعلام ارسال موتور با بیرینگ گریسدار را داده باشد باید گریس کاری را به روشی که در بالا ذکر شده است به انجام رساند.
اگر برچسب اعلام اتصال سیستم روانکاری هوای فشرده روغنی را قبل از راه اندازی موتور داده بود باید:
انبارداری زیر سقف: موتور بدون گریس روی بیرینگ ها حمل شده است و نمی توان آنرا بیش از دو هفته با این حالت در انبار نگهداشت مگر اینکه سیستم یدکی روانکاری هوای قشرده روغنی در دسترس باشد.
انبارداری غیر مسقف: این موتور نباید در حالت غیر مسقف انبار گردد.
شفت یا شفت های موتور و پوسته بیرونی موتورها
پوسته موتور باید با ماده ای ضد خوردگی پوشانده شود به مانند واکس Tectyl No. 502-C .
اگر زمان نگهداری و انبار موتورها ۹ ماه یا بیش از آن باشد یا خطر قرار گرفتن در معرض رطوبت وجود داشته باشد، باید موارد زیر رعایت نمود:
- قبل از اضافه نمودن ماده روانکاری که در بالا توضیح داده شده بود، موتور باید پیاده سازی شود ( دمونتاژ ) با دقت در عدم آلودگی روانکار فعلی و بیرینگ و محفظه شفت آن.
- هر قسمت نمایانی از بدنه و پوسته موتور که رنگ نشده بود، آنرا با یک واکس که در هنگام خشک شد، سخت شکننده نمی گردد به مانند Tectyl No. 506 باید پوشاند. این ماده بعداَ براحتی با حلال شیمیایی قابل برداشتن می باشد. این ماده را به بیرینگ، محفظه شفت یا دیگر بخش های مربوط به بیرینگ نزنید.
- درمناطقی که رطوبت بالاست و یا محیط های نمکی و صنعتی، قبل از آنکه موتور سرپا ( مونتاژ ) گردد باید قسمت های داخلی آن ( سیم پیچ ها و هسته آهنی ) را با اسپری لاک ضد قارچ ایمن سازی نمود به مانند لاک شماره : George No. 1137 .
نگهداری در زمان انبارداری
یاتاقان ها
مطابق جدول شماره یک، شفت موتورها باید به صورت دستی با سرعت ۳۰ دور بر دقیقه و برای ۱۵ ثانیه به گردش درآیند، اگر امکان برق دار نمودن موتور فراهم بود آنرا برای ۵ ثانیه روشن نمایید.
جدول شماره ۱
بیرینگ های پددار
انبار مسقف: شفت این موتورها نباید بدون اتصال و آماده بکار بودن سیستم روانکاری آن به چرخش درآیند. اگر سیستم روانکاری امکان پذیر و یا در دسترس نبود، موتور را روشن – راه اندازی با برق – نکنید اما هر ۳ ماه باید موتور برای دسترسی به بیرینگ ها پیاده سازی گردد و خود بیرینگ و محفظه شفت با روغن ضد خوردگی توربین با ویسکازیته مناسب روانکاری گردد.
انبار فضای آزاد: ابن موتور نباید در فضای آزاد نگهداری و انبار شود.
بیرینگ های گینگزبری و ضد اصطکاک با روانکاری روغن
هر سه ماه موتورهای ۲ پل عمود نصب باید برای ۲ دقیقه روشن شوند تا روانکاری بیرینگ ها به انجام برسد. اگر موتور را نمی توان روشن نمود، باید آنرا به صورت محدود، پیاده سازی نمود تا دسترسی به بیرینگ ها فراهم گردد و به صورت دستی بیرینگ ها با روغن جدید پوشانده گردند البته نیازی به تعویض و تجدید روغن قبلی بیرینگ ها نیست.
برای موتور ۴ پل عمود نصب، شفت باید هر دو ماه یکبار گردانده شود، کافیست این چرخش با دست به سرعت ۳ دور در دقیقه و برای ۱۵ ثانیه به انجام رسد و اگر امکان روشن نمودن موتور بود آنرا برای ۵ ثانیه راه اندازی نمود.
بیرینگ های ضد اصطکاک با روانکاری گریس
مطابق با جدول شماره ۲ ، شفت موتورها باید به صورت دستی و با سرعت ۳ دور در دقیقه و برای ۱۵ ثانیه به گردش درآیند و اگر امکان روشن نمودن موتور بود آنرا برای ۵ ثانیه راه اندازی نمود.
جدول ۲
بیرینگ موتورهای انبار شده باید هر سال یکبار گریس کاری شوند. مطابق با پلاک روانکاری موتور که میزان گریس مورد نیاز را مشخص نموده است، با همان گریس کارخانه و یا گریس سازگار با آن روانکاری را انجام داد.
نگهداری در زمان انبارداری
بیرینگ های ضد اصطکاک روانکاری شونده با هوای فشرده روغنی
اگر موتور با بیرینگ های گریس خورده از کارخانه حمل شده است دستورالعمل بیرینگ های ضد اصطکاک گریس خور که در بالا ارایه شده است را به انجام رسانید.
اگر بیرینگ های موتور بدون گریس بودند، باید سیستم روانکاری موتور در طول زمان انبارداری بدان متصل گردد، موتور روشن شود و برای دو دقیقه به چرخش درآید. این عمل باید هر دو هفته یکبار تکرار گردد.
شفت یا شفت های موتور و پوسته بیرونی و فلنج موتورها
شرایط ماده پوشش دهنده ضد خوردگی را باید از کارخانه سازنده پرسید اما برای مثال Tectyl No. 502-C اکیدا برای استفاده توصیه می گردد که می تواند برای دوسال بدون نیاز به تجدید دوام داشته باشد.
بسته های رطوبت گیر موتورها باید بازرسی شوند و اگر رطوبت بالای ۵۰% باشد و یا دما اغلب افت می کند لازم است که به صورت هفتگی تعویض گردند.
بیشتر
اگر از گرم کن موتورها استفاده می شود باید از کارکرد صحیح آنها مطمئن شوید و آنها را هرگاه بیرینگ ها بررسی می شوند بازدید نمایید.
شرایط و وضعیت بسته های رطوبت گیر باید بررسی شود و درصورت نیاز نیز تعویض گردند.
هر دوسال یکبار ، موتور انبار شده باید پیاده سازی گردد و برای انبار شدن مجدد آماده سازی شود.
ترجمه و تالیف
هانی ادیب آزاد
مدیر فنی شرکت ویستا جم صنعت
امرداد ماه ۱۳۹۷